Chính sách siết chặt visa sinh viên nước ngoài của Trump có thể cản trở nghiên cứu AI quan trọng
Giữa bối cảnh cạnh tranh công nghệ gay gắt với Trung Quốc, chính quyền Trump đang tự "bắn vào chân mình" khi xem xét hạn chế visa đối với sinh viên quốc tế, đặc biệt là những người đến từ Trung Quốc. Động thái này, được thúc đẩy bởi những lo ngại về gián điệp và an ninh quốc gia, có nguy cơ làm cạn kiệt nguồn nhân lực tài năng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM), gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nghiên cứu trí tuệ nhân tạo (AI) tại Mỹ.
Theo các chuyên gia, việc hạn chế nhập cảnh của sinh viên quốc tế có thể phản tác dụng, gián tiếp giúp Trung Quốc vượt qua Mỹ trong cuộc đua AI. Mỹ từ lâu đã hưởng lợi từ việc thu hút những bộ óc xuất sắc nhất trên toàn cầu, tạo ra lợi thế cạnh tranh vượt trội so với Trung Quốc.
"Nếu bạn muốn giúp Trung Quốc đánh bại Mỹ trong lĩnh vực AI, việc đầu tiên bạn làm là phá vỡ dòng chảy nhân tài từ khắp nơi trên thế giới đổ vào Mỹ," Helen Toner, Giám đốc Chiến lược và Tài trợ Nghiên cứu Cơ bản tại Trung tâm An ninh và Công nghệ Mới nổi của Đại học Georgetown, nhận định.
Chính sách siết chặt visa được Ngoại trưởng Marco Rubio công bố, với kế hoạch "tích cực thu hồi" visa của sinh viên Trung Quốc, bao gồm cả những người làm việc trong các lĩnh vực quan trọng hoặc có liên hệ với Đảng Cộng sản Trung Quốc. Trước đó, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng đã chỉ thị tạm dừng việc lên lịch phỏng vấn cho tất cả sinh viên quốc tế tiềm năng, bất kể quốc gia xuất xứ.
Động thái này gây lo ngại sâu sắc trong giới học thuật và công nghệ. Nhiều người cho rằng chính quyền Trump đang mâu thuẫn khi một mặt ưu tiên phát triển AI, mặt khác lại hạn chế những người đang thực hiện nghiên cứu trong lĩnh vực này.
"Thật nực cười, vì Nhà Trắng đã nói rằng trí tuệ nhân tạo là một trong những ưu tiên hàng đầu của đất nước, nhưng giờ họ lại đang cố gắng gửi những người đang thực hiện loại nghiên cứu này về nước," Zilin Ma, một nghiên cứu sinh tiến sĩ người Trung Quốc nghiên cứu giao diện máy tính AI tại Đại học Harvard, cho biết.
Vincent Conitzer, một nhà khoa học máy tính chuyên về AI tại Đại học Carnegie Mellon, nhấn mạnh rằng khả năng thu hút nhân tài hàng đầu là một lợi thế quan trọng và lâu dài của Mỹ đối với ngành công nghệ trong nước, vốn đang phải đối mặt với sự cạnh tranh quốc tế ngày càng tăng.
"Phần còn lại của thế giới từ lâu đã ghen tị với Mỹ vì đã có thể thu hút những sinh viên giỏi nhất thế giới," Conitzer nói. "Điều đó không có nghĩa là chúng ta không nên sàng lọc những sinh viên muốn đến đất nước này, nhưng họ cần hiểu rằng họ sẽ được đối xử công bằng, nếu không họ sẽ không đến, và điều đó sẽ gây ảnh hưởng lớn đến Mỹ - nền kinh tế, nền tảng công nghệ và hơn thế nữa."
Theo số liệu thống kê, trong năm học 2023-2024, có hơn 880.000 sinh viên quốc tế theo học tại các trường cao đẳng và đại học ở Mỹ, chủ yếu đến từ Ấn Độ và Trung Quốc. Người nước ngoài chiếm tỷ lệ đặc biệt lớn trong các chương trình sau đại học STEM: hơn 36% bằng thạc sĩ STEM và 46% bằng tiến sĩ STEM ở Mỹ đã được trao cho sinh viên quốc tế trong năm học 2021-2022.
Chính sách siết chặt visa sinh viên, nếu được thực thi, sẽ không chỉ ảnh hưởng đến các trường đại học và phòng thí nghiệm nghiên cứu của Mỹ, mà còn có thể làm suy yếu vị thế dẫn đầu của Mỹ trong lĩnh vực AI và các công nghệ tiên tiến khác, tạo cơ hội cho các đối thủ cạnh tranh như Trung Quốc vượt lên. Câu hỏi đặt ra là liệu chính quyền Trump có nhận ra cái giá phải trả cho chính sách này, hay sẽ tiếp tục đi theo con đường "tự hủy hoại" này.